I. ĐINH NGHĨA, PHÂN LOẠI:

1. Định nghĩa:

Ancol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm hiđroxyl –OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no.^*

Ví dụ:                     

+ CH₃OH, CH₃CH₂OH…

+ CH₂ = CH- CH₂ – OH...

2. Phân loại:

II . ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP:
1. Đồng phân:  

Có 3 loại:

Chỉ xét đồng phân ancol.

Thí dụ: các đồng phân rượu của C₄H₉OH là:

2.Danh pháp:

a. Tên thông thường:

Qui tắc: Ancol +tên gốc ankyl +ic.

VD: CH₃OH : Ancol metylic

  CH₃ –C(CH₃)₂ – OH      Ancol tert - butylic

CH₃-CH₂-CH(CH₃)-OH           Ancol sec-butylic

CH₂ = CH–CHOH     Ancol alylic

HOCH₂ – CH₂ OH    Etilen glicol

CH₂OH–CHOH–CH₂OH  glixerol   

b. Tên thay thế:  

 Các bước:

* Chọn mạch chính dài nhất chứa OH

* Đánh số thứ tự ưu tiên phía có OH gần nhất.

Qui tắc:

 Tên hiđrocacbon tương ứng với mạch chính +số chỉ vị trí OH+ ol

III. TÍNH CHẤT VẬT LÍ:

1. Khái niệm về liên kết hiđro.

- Liên kết giữa nguyên tử H mang một phần điện tích dương của nhóm –OH này khi ở gần nguyên tử  O mang một phần điện tích âm của nhóm –OH kia tạo thành một liên kết yếu gọi là liên kết hiđro:

Thí dụ:                                   

- Liên kết hiđro giữa các phân tử ancol.

2. Ảnh hưởng của liên kết hiđro đến tính chất vật lí của ancol

- Tan nhiều trong nước.

- Có nhiệt độ sôi cao hơn các hiđrocacbon có cùng M với rượu.

IV. ĐIỀU CHẾ:

1. Phương pháp tổng hợp:

- Anken hợp nước ( có xt H⁺)

C_nH_2n + H₂O  →C_nH_2n+1OH

VD:

 C₂H₄ + H₂O → C₂H₅OH

+ Thuỷ phân dẫn xuất halogen

 R-X + NaOH → ROH + NaX

VD:

CH₃Cl + NaOH → CH₃OH+ NaCl

 2. Phương pháp sinh hoá:

 Từ tinh bột :

(C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O        →   nC₆H₁₂O₆

Tinh bột                                Glucozơ

C₆H₁₂O₆ → 2C₂H₅OH + 2CO₂↑

 V. ỨNG DỤNG: (SGK)

 VI. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC:

- Do phân cực của các liên kết  các phản ứng hoá học của ancol xảy ra chủ yếu ở nhóm chức OH:

Đó là:

 *  Phản ứng thế nguyên tử H ở nhóm OH

*  Phản ứng thế  nhóm OH

*  Phản ứng tách  nhóm OH cùng với H trong gốc hiđrocacbon(loại H₂O).

 1. Phản ứng thế  H của nhóm OH:

a. Tính chất chung của ancol:

- Tác dụng với kim loại kiềm ( Na, K), phản ứng xảy ra không mãnh liệt như nước.

Tổng quát:     

C_nH_2n+1OH +Na →  C_nH_2n+1 ONa +1/2H₂↑

- Các ancol hầu như không phản ứng với NaOH

b. Tính chất đặc trưng của glixerol:

 Dùng phản ứng này để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức (có nhóm OH liền kề).

           2C₃H₅ (OH)₃ + Cu(OH)₂ → [C₃H₅ (OH)₂O]₂Cu  + 2H₂O

                      Màu xanh        Đồng (II) glixerat

                                              Màu xanh lam

2. Phản ứng thế nhóm OH:

a. Phản ứng với axit vô cơ:

TQ:  R-OH + HA _(đặc) →  R –A + H₂O

b. Phản ứng với ancol (H₂SO₄ đặc, 140^oC→  tạo ete)

TQ:    

R -OH + H  -O-R’ →R – O – R’ + H₂O

VD:

C₂H₅OH+ C₂H₅OH →C₂H₅OC₂H₅ + H₂O

* Lưu ý: Nếu có n ancol đơn chức khác nhau cùng tách nước thì số ete tối đa thu được là n(n+1)/2.

 3. Phản ứng tách nước:  Từ một phân tử rượu (H₂SO_4 đặc, 170^oC → tạo anken)

Đối với các ancol no, đơn chức, mạch hở (đk tương tự):    C_nH_{2n +1}OH  → C_nH_2n + H₂O

* Lưu ý:

- Ancol X tách nước tạo anken => X là ancol no đơn chức mạch hở.

- Ancol X tách nước ra sản phẩm có M lớn hơn M ancol => tách nước tạo ete.

4. Phản ứng oxi hóa

a. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn.

b. Phản ứng oxi hóa hoản toàn: Sản phẩm là CO₂ và H₂O.

 C_nH_2n+1OH + $\frac{3n}{2}$O₂ → nCO₂ + (n+1)H₂O

* Lưu ý:

- Đôt cháy ancol X thu được số mol CO₂ < H₂O => ancol no mạch hở

- Số mol ancol = số mol H₂O - số mol CO₂